Upadłość konsumencka to szansa na oddłużenie – szansa dla osób, które stały się niewypłacalne, czyli nie mają pieniędzy na spłatę zaciągniętych przez siebie zobowiązań takich jak kredyty czy pożyczki. W marcu 2020 r. wchodzi w życie ważna nowelizacja prawa upadłościowego, która w znaczny sposób ułatwia orzeczenie upadłości przez Sąd. Z tego względu warto dokładniej przyjrzeć się instytucji upadłości konsumenckiej.
Co to jest upadłość konsumencka?
Z danych statystycznych wynika, że upadłość konsumencka z roku na rok staje się coraz powszechniejsza, a łączna wysokość długu osób, które ogłosiły upadłość konsumencka w 2018 r. to 732,4 mln zł. Upadłość konsumencka to postepowanie sądowe dla konsumentów czyli osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którzy z różnych względów stali się niewypłacalni. Głównym celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie całości lub części majątku osoby niewypłacalnej. Upadłość konsumencka ogłaszana jest przez Sąd, na wniosek osoby niewypłacalnej składany na formularzu urzędowym, który musi zawierać:
- dane osoby niewypłacalnej takie jak imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL;
- szczegółowe wskazanie jakie składniki majątkowe należą do całości majątku dłużnika;
- wskazanie okoliczności, które uzasadniają konieczność ogłoszenia upadłości przez sąd oraz ich uprawdopodobnienie czyli potwierdzenie dowodami;
- spis wierzycieli wraz z podaniem ich danych;
- listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika;
- oświadczenie dłużnika, że nie zachodzą okoliczności szczegółowo określone w ustawie.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się miejsca zwykłego pobytu dłużnika lub za pomocą poczty oraz należy go opłacić. Procedura ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez Sąd może trwać około 3 lat.
Ważna nowelizacja
Wraz z wejściem w życie nowych przepisów dotyczących prawa upadłościowego zmienią się także zasady ogłaszania upadłości konsumenckiej. Jedną z najważniejszych zmian jest rozszerzenie kręgu uprawnionych na osoby zadłużone, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. Od 2020 r. osoby te będą traktowane tak samo jak konsumenci. Kolejną dość istotną zmianą jest fakt, że dotychczas Sąd odrzucał wnioski dotyczące upadłości konsumenckiej jeśli doszło do niej wskutek rażącego niedbalstwa dłużnika. Nowelizacja umożliwia orzeczenie upadłości konsumenckiej nawet wtedy, gdy do niewypłacalności wnioskodawcy doszło z jego wyłącznej winy.
Okoliczności przez, które doszło do niewypłacalności badane będą dopiero w późniejszym postępowaniu, dotyczącym zasad spłaty zobowiązań. W zależności od okoliczności, które doprowadziły do niewypłacalności, orzekany jest czas spłaty długów. Osoby, które do upadłości doprowadziły ze swojej wyłącznej winy poprzez niedbalstwo lub premedytację mogą liczyć na maksymalny czas spłaty zobowiązań wynoszący jedynie trzy lata. Natomiast osoby, które stały się niewypłacalne z przyczyn od siebie niezależnych mogą liczyć na czas potrzebny do spłat zobowiązań wynoszący od 36 miesięcy do siedmiu lat. Głównym celem nowelizacji jest usprawnienie systemu upadłościowego, jednocześnie nie stawiając osób, które doprowadziły do niewypłacalności umyślnie na równi z osobami, które nie miały na to wpływu czego przejawem jest tak zróżnicowany czas potrzebny na uregulowanie zobowiązań.
Kolejną dużą zmianą jest sprawa dotycząca umorzenia długów. Dotychczas wraz z orzeczeniem upadłości konsumenckiej, długi wnioskodawcy były umarzane natychmiast po ogłoszeniu upadłości, a Sąd uznaniowo wyznaczał plan spłaty zobowiązać. Od marca 2020 r. Sąd będzie decydował czy dłużnik zasługuje na umorzenie wszystkich jego zobowiązań, a będzie się to odbywać dopiero w drugim etapie postępowania.
Nowe przepisy umożliwiają dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielem, z ograniczoną do minimum ingerencją Sądu. Ograniczenie polega na konieczności zawarcia układu pod kierunkiem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie czuwał nad układem. Dodatkowo osoby nieprowadzące działalności gospodarczej maja prawo wystąpić o upadłość konsumencką w uproszczonej procedurze – bez sędziego komisarza. Zabieg ten ma jeszcze bardziej usprawnić system przyznawania upadłości konsumenckiej. Bez zmian pozostają rodzaje zobowiązań nie podlegających umorzeniu, do których należny np. obowiązek alimentacyjny.
Czy warto ogłosić upadłość konsumencką?
Konieczne jest wskazanie, że upadłość to całkowita ostateczność. Pomimo usprawnienia systemu upadłościowego, postępowanie nadal może trwać kilka lat, a nie zawsze możliwe jest umorzenie wszystkich zobowiązań. Dodatkowo całość majątku dłużnika, a więc wszystkie jego składniki zarówno ruchomości jak i nieruchomości są objęte nadzorem syndyka. Syndyk ma prawo do likwidacji zarówno nieruchomości jak i ruchomości dłużnika, a dodatkowo może zająć część wynagrodzenia za pracę. Osoba zadłużona traci możliwość korzystania ze swojego majątku.
Kolejną negatywną konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest automatyczne powstanie pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej w przypadku, gdy jeden z nich ogłosi upadłość. Sąd ma prawo zbadać czy w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o upadłość nie doszło do żadnych darowizn, które miałyby na celu uszczuplić majątek dłużnika.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to instytucja, która ma pomóc dłużnikowi stanąć na nogi. Należy jednak pamiętać, że przed złożeniem wniosku o upadłość trzeba dokonać wszelkich możliwych czynności w celu jej uniknięcia.
Michał Fronczak