Kodeks rodzinny i opiekuńczy nakłada na rodziców obowiązek świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Prościej mówiąc alimenty to świadczenia finansowe mające na celu zaspokojenie bieżących potrzeb dzieci, których samodzielnie nie są w stanie pokryć. Zadaniem alimentów jest zapewnienie środków na życie i rozwój dziecka, w tym wyżywienie, edukację, opiekę zdrowotną oraz inne potrzeby związane z codziennym funkcjonowaniem.
W jaki sposób Sąd ustala wysokość alimentów?
Ustawodawca ustanowił, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wobec tego, sąd ustalając wysokość alimentów, kieruje się zarówno usprawiedliwionymi potrzebami dziecka, jak i możliwościami zarobkowymi oraz majątkowymi rodziców. Proces ten jest indywidualny, nie ma jednej, uniwersalnej kwoty alimentów, bowiem każde dziecko ma inne potrzeby, a sytuacja finansowa rodziców może być zróżnicowana.
W trakcie postępowania dowodowego sąd analizuje dokumenty i zeznania stron, by ocenić, jakie wydatki są niezbędne do zapewnienia dziecku odpowiednich warunków życia i rozwoju. Usprawiedliwione potrzeby dziecka obejmują m.in. koszty związane z mieszkaniem, wyżywieniem, odzieżą, edukacją, leczeniem, a także dostępem do kultury i zajęć pozalekcyjnych. Wysokość alimentów nie jest jednak sumą wszystkich zgłoszonych wydatków, bowiem sąd bierze pod uwagę tylko te koszty, które są uzasadnione i konieczne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
Drugim istotnym czynnikiem są możliwości finansowe rodziców. Sąd analizuje nie tylko aktualne zarobki zobowiązanego, ale także jego potencjał zarobkowy, uwzględniając takie aspekty jak wykształcenie, doświadczenie zawodowe oraz sytuacje na rynku pracy. W związku z tym, sąd może uznać, że rodzic zobowiązany do alimentów jest w stanie osiągnąć wyższe dochody niż faktycznie zarabia, co może wpływać na wysokość zasądzonych świadczeń.
Fundusz alimentacyjny – jak uzyskać wsparcie, gdy drugi rodzic nie płaci?
Fundusz alimentacyjny zapewnia wsparcie finansowe dla osób uprawnionych do alimentów, które z powodu bezskuteczności egzekucji nie otrzymują środków na utrzymanie od rodzica. Świadczenie to przysługuje dzieciom do ukończenia 18. roku życia, a jeśli kontynuują naukę – do 25. roku życia. Dla dzieci z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności świadczenie to jest przyznawane bezterminowo.
Aby uzyskać wsparcie z funduszu alimentacyjnego, wnioskodawca musi spełnić warunek dochodowy – obecnie jest to dochód netto na osobę w rodzinie, który nie może przekraczać 1 209 zł. Świadczenie przysługuje w wysokości zasądzonych alimentów, jednak obecnie nie może przekraczać 500 zł miesięcznie. Powyższe może ulec wkrótce zmianie, bowiem 5 listopada br. Rada Ministrów przyjęła projekt Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, który w odpowiedzi na oczekiwania społeczne zakłada podwyższenie maksymalnej wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego o 100%, czyli do kwoty 1 000 zł miesięcznie. Nowe regulacje obejmą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługujące od 1 października 2024 roku. W praktyce oznacza to wypłatę świadczeń z wyrównaniem od tej daty.
Podwyższenie alimentów – kiedy jest możliwe?
Wysokość alimentów może zostać podwyższona, gdy zmienią się okoliczności życiowe dziecka lub rodzica zobowiązanego do ich płacenia. Przykładowo podwyższenie alimentów uzasadniają zwiększone koszty związane z edukacją, zdrowiem czy ogólnie rzecz biorąc wyższe koszty życia. W przypadku rodzica płacącego alimenty, uzasadnieniem może być poprawa jego sytuacji materialnej, na przykład uzyskanie lepiej płatnej pracy.
W celu uzyskania podwyższenia alimentów, należy złożyć pozew do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka lub zobowiązanego rodzica. W pozwie konieczne jest wykazanie, że od ostatniego orzeczenia sądu nastąpiły trwałe zmiany w wyżej wskazanych potrzebach dziecka lub możliwościach finansowych rodzica. Roszczenie powinny wspierać odpowiednie dowody wskazujące na zmianę okoliczności, takie jak rachunki, zaświadczenia o stanie zdrowia dziecka czy dokumenty potwierdzające zarobki rodzica.
Warto zaznaczyć, że osoba dochodząca roszczeń alimentacyjnych jest zwolniona z obowiązku uiszczania opłat sądowych przy składaniu pozwu o podwyższenie alimentów, co ułatwia dochodzenie roszczeń.
Ugoda alimentacyjna czy wyrok Sądu?
Sprawy o alimenty często wiążą się z dużym ładunkiem emocjonalnym, zwłaszcza gdy rodzice nie są w stanie porozumieć się co do wysokości świadczeń na dziecko. Alternatywą dla postępowania sądowego jest ugoda alimentacyjna, która może być zawarta bezpośrednio między rodzicami, przed sądem lub mediatorem. Należy zaznaczyć, iż ugoda alimentacyjna po zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną równą wyrokowi sądowemu a w przeciwieństwie do klasycznego postępowania sądowego jest zazwyczaj szybsza i mniej obciążająca emocjonalnie.
Zawarcie ugody pozwala rodzicom na samodzielne określenie wysokości alimentów, bez konieczności uzależniania decyzji od arbitralnego wyroku sądu. Taka forma porozumienia może obejmować również przyszłe zmiany alimentów, co czyni ją bardziej elastyczną. Mediacja daje także szansę na wypracowanie rozwiązań satysfakcjonujących obie strony, bez formalnych procedur, w bardziej prywatnym i dyskretnym otoczeniu.
Gdy rodzice mają odmienne stanowiska w kwestii wydatków na dziecko, mediator może pomóc w analizie kosztów i potrzeb dziecka, a także w lepszym zrozumieniu finansowych możliwości każdego z rodziców. Podjęcie mediacji nie zamyka drogi do postępowania sądowego w przypadku nieosiągnięcia porozumienia, co czyni ją bezpieczną i korzystną opcją do rozważenia.
Alimenty w praktyce – jakie dokumenty są potrzebne?
Przygotowując pozew o alimenty należy zebrać niezbędne do tego dokumenty. Przede wszystkim podstawą są dokumenty potwierdzające status rodziny, takie jak odpis aktu urodzenia dziecka. W przypadku spraw między małżonkami należy dołączyć odpis aktu małżeństwa lub wyroku rozwodowego jeśli taki został wydany. Jeżeli ubiegasz się o zmianę już ustalonej kwoty alimentów należy załączyć odpis wcześniejszego wyroku w przedmiocie alimentów.
Powinno się również zadbać o zgromadzenie i załączenie dokumentacji zawierającej informację o dochodach i sytuacji finansowej obu stron, takie jak zaświadczenia o zarobkach, a także odpowiednie dowody dotyczące kosztów utrzymania dziecka. W tym ostatnim mogą to być rachunki i faktury dokumentujące wydatki na edukację, faktury lub zaświadczenia lekarskie, jeśli dziecko wymaga szczególnego leczenia bądź rachunki związane z mieszkaniem i prowadzeniem gospodarstwa domowego.
Z uwagi na złożoność i formalne wymogi procesu warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalisty, który pomoże na każdym etapie postępowania alimentacyjnego co zwiększy szansę na pozytywne zakończenie sprawy i oszczędzi sporo stresu.
