Zastanawiasz się jak najlepiej zabezpieczyć przyszłość swoich bliskich? Jedynym sposobem rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci jest testament. Jak sporządzić testament? Jakie są rodzaje testamentu i jaki testament jest dla Ciebie najlepszy? Kluczowe dla ważności testamentu jest zachowanie wymogów formalnych przewidzianych dla konkretnego rodzaju testamentu. Jak więc należy sporządzić ważny testament? Oto kilka przydatnych informacji.
Zdolność testowania oraz wady oświadczenia woli
Testament jest jednostronną czynnością prawną mortis causa – czyli czynnością na wypadek śmierci. Z jej pomocą której spadkodawca rozporządza swoim majątkiem. Pozwala w dość precyzyjny sposób wpłynąć spadkodawcy na to, kto oraz w jaki sposób będzie po nim dziedziczył. Prawo do sporządzenia testamentu mają jedynie osoby fizyczne, które posiadają zdolność testowania. Są to osoby pełnoletnie, mające pełną zdolność do czynności prawnych. Nieważnością dotknięty będzie także testament sporządzony przez spadkodawcę. Spadkodawcę w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli lub pod wpływem błędu lub groźby.
Błąd to niezgodność między obiektywną rzeczywistością, a jej odbiciem w świadomości spadkodawcy, może występować w postaci nieświadomości lub urojenia. Konieczne jest by błąd był na tyle istotny, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu nie sporządziłby testamentu. Na nieważność testamentu z powodu powyżej wskazanych przyczyn nie można się powoływać po upływie 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności. W każdym innym razie po upływie 10 lat od czasu otwarcia spadku. Warto pamiętać, że nieważny jest także testament sporządzony wspólnie przez małżonków jest nieważny, bowiem może zawierać ostatnią wolę jedynie jednego spadkodawcy.
Testament – jakie są rodzaje ?
Testamenty dzieli się na testamenty zwykłe oraz szczególne. Podstawową formą wyrażenia ostatniej woli spadkodawcy są testamenty zwykłe sporządzenie w formie pisemnej, w formie notarialnej lub w formie allograficznej. Do testamentów szczególnych zalicza się: testament ustny, testament na statku oraz testament wojskowy. Testamenty szczególne pozostają wiążące jedynie wtedy, gdy zostaną potwierdzone w terminie 6 miesięcy od czasu ich sporządzenia, wyjątkiem jest sytuacja, w której testator umrze. Pierwszą i zarazem najprostszą formą testamentu jest forma pisemna, dla której ważności wymagane jest sporządzenie testamentu poprzez napisanie ostatniej woli własnoręcznie, w całości pismem ręcznym, podpisanie się oraz opatrzenie dokumentu datą.
Brak daty nie powoduje, że dany testament jest nieważny, jeżeli nie ma wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu. Problem może powstać w sytuacji, gdy testator pragnie odwołać testament poprzez stworzenie nowego bowiem w sytuacji, gdy istnieje kilka testamentów oraz każdy z nich spełnia wymogi formalne, ważny jest ten najnowszy. Nie jest możliwe sporządzenie testamentu na maszynie lub komputerze, zachowanie przedstawionych powyżej warunków stanowi o ważności tego dokumentu. Kolejną formą wyrażenia przez testatora ostatniej woli jest sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego przez notariusza. Ta forma sporządzenia testamentu ma jedną wielką zaletę – taki testament jest trudny do podważenia.
Dość nietypową formą wyrażenia ostatniej woli jest forma allograficzna. Konieczna jest obecność dwóch świadków oraz ustne wypowiedzenie postanowień rozporządzających majątkiem przed wójtem, starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu lub gminy lub przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie testatora jest spisane w formie protokołu wraz ze wskazaniem daty oraz podpisami spadkodawcy, dwóch świadków oraz osoby sporządzającej dokument. Przed podpisaniem konieczne jest odczytanie testamentu na głos w obecności dwóch świadków. W tej formie testamentu występuje pewne obostrzenie dotyczące osób głuchych lub niemych bowiem nie mogę on sporządzić testamentu w formie allograficznej.
Odwołanie testamentu
Testament w każdej chwili może być odwołany w całości lub w części, w zależności od woli testatora. Ważne jest to, że należy tego dokonać osobiście oraz spadkodawca musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Odwołanie testamentu może nastąpić poprzez sporządzenie nowego testamentu. Ponadto można zniszczyć lub pozbawić starego testamentu cech, które wpływają na jego ważność. Można też dokonać w testamencie zmian. Odwołanie testamentu może mieć charakter wyraźny lub dorozumiały. Jeżeli testator nie odwoła testamentu w sposób wyraźny, wtedy odwołaniu ulegają tylko te postanowienia, które są sprzeczne z nowym testamentem. Może się zdarzyć sytuacja, w której ostatnia wola spadkodawcy będzie zawarta w kilku lub nawet kilkunastu testamentach. Jeżeli postanowienia zawarte w następujących po sobie testamentach nie będą sprzeczne ze sobą, to będą stanowiły podstawę do dziedziczenia po spadkodawcy.
Nie jest wymagane, by nowy testament był w takiej samej formie jak testament odwołany. Testament holograficzny lub notarialny może odwołać testament ustny i odwrotnie. Ważne jest jedynie, aby nowy testament miał zachowaną odpowiednią formę. Zniszczenie testamentu może polegać na jego spaleniu, podarciu czy wrzuceniu do niszczarki dokumentów. Podobnie jak przy tworzeniu testamentu konieczne jest, by testator dokonał tego osobiście i z zamiarem odwołania w ten sposób testamentu. Przypadkowe zniszczenie testamentu nie powoduje skutku jego odwołania.
Autor: Michał Fronczak